مراحل و اصول دیوارچینی ساختمان

دیوارچینی یکی از مراحل ظاهراً ساده اما در اصل بسیار مهم در اجرای ساختمان است که نیاز به دقت زیادی در انجام آن دارد. با توجه به تجربه زلزله های اخیر و خسارات مالی و جانی ای که از تخریب همین دیوارها وارد شد می‌توان به اهمیت این بخش از عملیات اجرای ساختمان پی برد.

همچنین عدم توجه به جزییات معماری از جمله : همباد بودن، ریسمانی، شاقولی و گونیا بودن دیوارها در زمان نازک کاری می‌تواند موجب نازیبایی و افزایش هزینه ها گردد.

انواع دیوار

دیوار باربر

در ساختمانهای دارای اسکلت بنایی که عموماً در 2 طبقه بنا می‌شوند، برخی از دیوارها باربر هستند .یعنی این دیوارها نقش ستونها را داشته و در انتقال بارهای وارد بر ساختمان به فونداسیون ساختمان و در نهایت زمین نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

دیوارهای غیر باربر

دیوارهایی هستند که به عنوان یک عضو غیرسازه ای در ساختمان اجرا شده و تنها برای جدا کردن فضاهای مختلف اجرا می‌شوند.

دیوار محوطه

دیواری است که پیرامون حیاط یا زمین اجرا می‌شود تا مرز زمین را از املاک مجاور یا معابر جدا کند.

مطابق مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، این دیوار می‌تواند از انواع بنایی مسلح، بنایی با کلاف و یا بنایی غیر مسلح باشد. رعایت نکات زیر در اجرای دیوار محوطه الزامی است:

نسبت ارتفاع به عرض دیوار محوطه نباید از 10 بیشتر باشد.
طول پیوسته دیوار محوطه نباید از 20 متر بیشتر باشد.
ارتفاع دیوار محوطه بنایی غیر مسلح نباید از 2 متر و برای دیوار بنایی با کلاف از 3 متر بیشتر باشد.
لازم است زیر دیوار محوطه، پی بتنی یا کلاف افقی بتنی اجرا شود.

انواع دیوارچینی

دیوارها به 2 دسته داخلی و خارجی تقسیم بندی می‌شوند که این دیوارها از لحاظ مصالح مصرفی، ضخامت مصالح همچنین عایق بندی با هم تفاوت دارند. مطابق ضوابط مندرج در مبحث 19 مقررات ملی ساختمان، دیوارهایی که بین فضاهای کنترل شده و کنترل نشده اجرا می‌شوند بایستی مطابق شرایط آب و هوایی منطقه عایق حرارت باشند.

فضای کنترل شده: فضایی است که برای خنک کردن یا گرم کردن آن فضا نیاز به مصرف انرژی باشد. مانند : اتاق خواب، نشمین، و در کل داخل فضای مسکونی یا اداری ساختمان

فضای کنترل نشده: فضایی است که برای خنک یا گرم کردن آن فضا نیاز به مصرف انرژی نباشد. مانند : پارکینگ، راه پله، انباری، اتاق آسانسور و. ..

پس با توجه به ضوابط فوق می‌توان نتیجه گرفت که مصالح دیوار چینی از لحاظ ابعاد و اجزاء تشکیل دهنده با هم تفاوت دارند. یکی از این ضوابط در ضوابط نظارت بر آسانسور هم است.

نکته مهم: مطابق بند 4-9-1-1 مبحث چهارم مقررات ملی، تمام دیوارهای خارجی واحدهای تصرف و همچنین دیوارهای مشترک واحدها با یکدیگر و با فضاهای عمومی ساختمان، جهت مقاومت در برابر حریق، باید در انطباق با مبحث سوم مقررات ملی ساختمان و دارای مقاومت کافی در برابر ضربه باشد. مقادیر صدابندی آنها نیز باید مطابق با مبحث 18 مقررات ملی باشد.

در دیوارهای آجری و بلوک سفالی خارجی و مشترک غیر مسلح، باید ضخامت حداقل سفت کاری در این دیوارها به میزان 0.2 متر رعایت شود.

استانداردهای دیوارچینی

عملیات اجرای دیوارچینی ساختمان می‌بایست منطبق با مباحث 18، 3، 4، 8، استاندارد 2800 و پیوست ششم این استاندارد و نیز نشریه 55 انجام شود.

نحوه پیاده سازی دیوار کشی مرحله به مرحله

اولین گام برای اجرای دیوارچینی، یک رگه کردن دیوار است. یک رگه کردن دیوار یعنی ترسیم پلان معماری ساختمان در هر طبقه برای تعیین جانمایی و ابعاد واقعی فضاها و مشخص کردن مغایرتهای اجرایی با نقشه ها. این عملیات به صورت خشکه چین یا ملاتی با بلوکهای اصلی دیوارها می‌تواند انجام شود.

حسن یک رگه کردن دیوارها در این است که امکان جابجایی فضاها، بررسی پیوستگی فضاها، کنترل ضخامت دیوارها، تعیین دقیق محل عبور داکتهای تاسیساتی، تعیین محل نصب وادارهای قائم و نیز اصلاح نقایص وجود دارد و از ایجاد تخریب و پرت مصالح در آینده نیز جلوگیری می‌شود.

پس از یک رگه کردن و تایید نهایی توسط ناظر معمار، مالک و مجری، می‌توان عملیات اصلی دیوار چینی را انجام دهد که این کار با نصب وادارها و یا شمشه بنایی آغاز می‌شود.

همانطور که گفته شد قبل از دیوارچینی می‌بایست تکلیف اجرای مهارلرزه ای دیوارها یا همان وال پُست را مشخص و اجرا کنیم.

پس از اجرای مهار لرزه ای نسبت به اجرای دیوارهای داخلی و خارجی می‌کنیم.

نکات مهم در اجرای دیوار چینی

الف ) تعیین تکلیف سیستم مهار لرزه ای که مطابق دستورالعمل وزیر راه و شهرسازی از سال 98 الزامی بوده و می‌بایست منطبق با ضوابط پیوست ششم و ضابطه 819 انجام شود.

ب ) تعیین مصالح مصرفی در دیوارها و دریافت تاییدیه از ناظر معماری

پ ) یک رگه کردن دیوارها در طبقات

ت ) دریافت تاییدیه از ناظر و طراح معمار در مواردی که دیوارچینی مغایر با نقشه های مصوب انجام می‌شود. خصوصا وقتی این تغییرات موجب کم شدن نورگیری فضاها نیز شود.

ث ) گونیا کردن کنج دیوارها در اضلاعی که زوایای آنها قائمه است.

یکی از روشهای متداول و سنتی برای کنترل قائمه بودن زوایای دیوارها استفاده از روش 3، 4، 5 یا روش فیثاغورث در تقاطع قائم دیوار است. در اینجا انتخاب طول که مضربی از اعداد 3، 4 یا 5 است وابسته است به طول دیوار که در دیوارهای بلند بهتر است طول انتخابی هم بلندتر باشد تا درصد خطا کمتر شود.

مصالح مصرفی در دیوارچینی

ملات 
ماده ایست خمیری که از اختلاط ماده چسباننده مانند خمیر سیمان و ماده پرکننده مانند ماسه سنگدانه ریز، ساخته شده و در صورت نیاز به مشخصات ویژه کاربری از مواد افزودنی در آن استفاده می‌شود. کاربردهای ملات را می‌توان : چسباندن واحدهای بنایی به یکدیگر، تامین بستری برای توزیع بار، اندودکاری، نماسازی، شاسی کشی نما و بندکشی به شمار آورد.

ملات ماسه سیمان

ملاتها از لحاظ واکنش شیمیایی برای سفت شدن به 2 دسته ملاتهای آبی و هوایی تقسیم می‌شوند. گیرش ملاتهای آبی در مجاورت آب اتفاق می‌افتد یعنی پس از اجرای این دسته از ملاتها باید توسط آب پاشی یا روشهای دیگر به آنها آب رسانده شود تا به گیرش نهایی خود برسند.

اما ملاتهای هوایی ملاتهایی هستند که پس از اجرا و برای عمل آوری نیاز به آب نداشته و در مجاوت هوا به گیرش نهایی خواهند رسید. ( ملات گچ، گچ و خاک و. .. )

یکی از پرکاربردترین ملاتهای آبی که در دیوارچینی مصرف می‌شود، ملات ماسه سیمان است. این ملات متشکل از ماسه و سیمان باعیار حداقل 200 کیلوگرم در مترمکعب ملات یا نسبت 1به 5 یعنی 1پیمانه سیمان و 5 پیمانه ماسه است.
به هیچ عنوان استفاده از گچ برای زودگیر کردن یا شمشه گیری ملات ماسه سیمان مجاز نیست.

سایر ملاتهای مصرفی در ساختمان عبارتند از : ملات ماسه –سیمان-آهک (باتارد)، ملات گچ و خاک ( گل و گچ )، ملات بنایی

مصالح مصرفی در دیوارهای غیرسازه‌ای

در دیوارچینی می‌توان از مصالحی که با ملات اجرا می‌شوند یا از پانل های پیش ساخته استفاده کرد. در دیوارچینی با ملات براساس ضخامت ملات مصرفی در دیوار، واحدهای پرکننده دیوار نیز به 2 دسته زیر تقسیم می‌شوند :

دیوارهای با ضخامت ملات متعارف ( تا 3 سانت )

مصالح مصرفی در اجرای این دیوارها می‌توانند جزو دسته های زیر باشند :

آجر فشاری

از آجر عموماً در ساختمانهای با مصالح بنایی استفاده شده و با توجه به وزن بالای آنها، اجرای دیوار توسط آجر توپر در ساختمانهای اسکلت بتن یا فلزی ممنوع است. ابعاد آجرها 5*10*20 سانتیمتر است که وزن هر آجر حدواً 5 کیلوگرم است.

آجر توخالی

از آجر توخالی عموماً برای اجرای طاق ضربی استفاده می‌شود چرا که وزن آنها نسبت به آجر توپر کمتر است. اما بعضاً از این آجرها برای دیوارهای دو طرف نما نیز استفاده می‌شود .این دیوارها عموماً در سوله ها اجرا می‌شوند و پس از اجرا نیازی به نما نداشته و تنها بند کشی می‌شوند.

ابعاد این آجرها نیز 5*10*20 سانت است که با توجه به سوراخدار بودن، وزن آنها حدواً 2 کیلوگرم است.

بلوک‌های سیمانی سبک

الف ) لیکا
ب ) پرلیت
پ ) طرح لیکا

این دسته از بلوکها با توجه به وزن کمتر و نیز عایقتر بودن آنها، جزو مصالح پر مصرف در دیوار چینی می‌باشند. این دسته از بلوکها از مصالح سبک مانند : پوکه صنعتی ( لیکا )، پرلیت، پوکه معدنی و سیمان تهیه شده و به نسبت ابعاد بسیار سبک تر و عایق تر از آجر می‌باشند.

این بلوکها درابعاد اسمی : 10*20*60، 15*20*60، 20*20*60 سانتیمتر و به صوت 2 یا 3 جداره قابل تهیه می‌باشند. تفاوت 3 دسته بلوک سیمانی فوق در عایق بودن آنهاست که این موضوع وابسته به مصالح مصرفی بوده و در قیمت تمام شده نیز تاثیر گذار خواهد بود.

ت ) سیمانی ساده

بلوکهای سیمانی با توجه به وزن بالا و نیز عایق نبودن، قابل استفاده در دیوارچینی طبقات ساختمان نبوده و بیشتر برای اجرای دیوار حیاط استفاده می‌شوند.

بلوک سفالی

بلوکهای سفالی نیز با توجه به وزن کم آنها در دیوارچینی های داخلی و خارجی ساختمان استفاده می‌شوند. این بلوکها در ابعاد اسمی 10*20*20، 15*20*20 و 20*20*20 سانت تولید می‌شوند.

دیوارهای با ضخامت ملات نازک ( 3 میلیمتر )

• بلوک گازی AAC ( هبلکس )
• بلوک فوق سبک ( وال کریت )

این دسته از بلوکها با توجه به وزن بسیار کم و عایق صوت و حرارت بودن آنها در سالهای اخیر در دیوارچینی های داخلی و خارجی ساختمان بسیار مورد استفاده قرار گرفته اند. با توجه ضخامت کم ملات در دیوارچینی با این بلوکها، لازم است به دستورالعملهای ابلاغی از طرف استاندارد 336 و نیز تولید کننده دقت شود.

از آنجا که جذب آب در این دسته از بلوکها بالا بوده و این موضوع می‌تواند در نماهای چسبانده شده تاثیر منفی داشته باشد، لازم است در زمان دیوارچینی تمهیداتی مانند گیره های فلزی در رجهای دیوار دیده شود.