مراحل کنترل و اجرای فونداسیون
اولین بخش ساختمان که بارهای مرده و زنده به آن وارد شده و سپس آن‌ها را به زمین منتقل می‌کند، فونداسیون نام دارد. با این تعریف می‌توان به اهمیت نقش این عضو سازه‌ای در ساختمان پی‌برد چرا که اگر ساختمانی دارای فونداسیون نباشد یا فونداسیون آن به‌صورت اصولی و علمی طراحی و اجرا نشده باشد، هر قدر هم که ظاهر خوبی داشته باشد و مصالح خوب در آن استفاده شده باشد، ساکنان آن در امان نیستند! در گذشته اغلب ساختمانها، فونداسیونی به معنای امروزی نداشتند. اکثر ساختمانها یک طبقه بودند و دیوارهای باربر وظیفه انتقال بار از سقف به زمین را بر عهده داشتند. دیوارهای باربر مستقیما روی زمین با شفته آهک اجرا می‌شدند.
با پیشرفت علم مهندسیِ خاک و پی و مهندسی سازه، فونداسیون‌ها به شکل امروزی که ترکیبی از میلگرد و بتن (بتن مسلح) هستند درآمدند. البته مطمئنا افزایش ارتفاع ساختمانها در عصر حاضر که برگرفته از نیاز انسان به استفاده از ارتفاع و زیربنای بیشتر بوده، در تغییر شکل و تغییر مصالح مورد استفاده در فونداسیون‌ها بدون تاثیر نبوده است.
انواع فونداسیون
با توجه به بارهای وارده به فونداسیون و نیز تیپ خاک زیر فونداسیون که از طریق آزمایشات خاک مشخص می‌شود، انواع فونداسیون‌ها طراحی می‌شود. ولی عموما فونداسیون‌ها در ساخت و ساز شهری (ساختمانهای مسکونی) یکی از انواع نواری، رادیه (گسترده) و یا تکی است. در ادامه به شرح هرکدام از این موارد می‌پردازیم:
فونداسیون نواری:
در این نوع فونداسیون که در اغلب ساختمانها نیز اجرا می‌شود، ستون‌ها توسط نوارهایی با عرض و عمق مشخص شده طبق نقشه‌های مصوب، به یکدیگر متصل می‌شوند. این نوارها باعث می‌شوند، بارهای وارده از طرف ساختمان به طور یکنواخت به زمین منتقل شوند.
فونداسیون رادیه:
در صورتیکه بار وارده به زمین زیاد باشد یا با توجه به تیپ خاک زیر پی، برای جلوگیری از زیاد شدن عمق فنداسیون، تمام سطح اشغال ساختمان را به عنوان فونداسیون، آرماتوربندی و بتن ریزی می‌کنند.
فونداسیون‌های تکی:
این نوع فنداسیونها عموما در سوله‌ها اجرا می‌شود. محل استقرار ستون‌ها به ابعادی که طراح مشخص می‌کند ( مثلا 1*1 متر ) آرماتوربندی شده و این فونداسیون‌های تکی توسط شناژهای بتنی با عرض‌های کمتر از فنداسیونها و نیز عمق کمتر یا مساوی عمق فونداسیون‌ها، به همدیگر متصل می‌شوند.
زیر سازی فونداسیون
در مواردی پیش می‌آید که بخشی از کف ملک قدیمی با توجه به وجود زیر زمین یا برخورد با لایه های سست خاک (که مجبور هستیم تا رسیدن به زمین دج)، عوارض طبیعی زمین (پست بودن زمین) و یا گودبرداری اضافه بدلیل خطاهای انسانی، در تراز پایین تری نسبت به تراز زیر فنداسیون ساختمان جدید باشد.
لذا برای جبران کردن حد فاصل تراز منفی زمین و تراز زیر بتن مگر، می‌بایست بر اساس نظر طراح سازه اقدام به سنگ چینی با سنگ لاشه و ملات ماسه و سیمان نماییم.
خاکریزی زیر فونداسیون
در مواردی که مالک برای کم کردن هزینه های مالی خود به خصوص هزینه فونداسیون یک طبقه و حذف سنگ چینی زیر فونداسیون، اقدام به خاکریزی دستی نموده است، از آنجا که خاکریز دستی می‌تواند باعث نشست نامتقارن فنداسیون شود، تخلف سازه‌ای محسوب شده و به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست.
تنها در صورتی می‌توان از خاکریزی زیر فنداسیون استفاده کرد که امکان اجرای لایه لایه خاک و متراکم کردن آن توسط غلطک وجود داشته باشد که با توجه به محدودیت‌های اجرایی در پروژه‌های ساختمانی در ساخت و ساز شهری، اعم از محدودیت فضا برای حرکت دستگاه‌های متراکم کننده و نیز وجود پلاک‌های مجاور که امکان تخریب آن‌ها بر اثر لرزش ایجاد شده توسط غلطک محتمل است، از آن نیز باید صرف نظر شود.
بتن مگر چیست؟
بتن مگر یا بتن نظافت، برای ایجاد سطح تمیز و عاری از گرد و خاک و نیز سطح هموار برای آرماتوربندی شبکه فونداسیون اجرا می‌شود. اگر فونداسیون از نوع رادیه یا سراسری باشد باید کل سطح فونداسیون در کف گود را بتن مگر اجرا نماییم اما اگر فونداسیون نواری باشد، کافی است که زیر نوارهای فنداسیون را بتن مگر اجرا کنیم. عرض بتن مگر در فونداسیون‌های نواری، عموما از هر طرف 5 سانت بزرگتر از عرض فونداسیون در نظر گرفته می‌شود واین اضافه عرض برای استقرار قالب روی یک سطح صاف است.
درز انقطاع :
به فاصله ای که بین ساختمانهای مجاور، برای جلوگیری از وارد شدن ضربه ساختمانها در زمان وقوع زلزله اجرا می‌گردد، درز انقطاع ساختمان گفته می‌شود.
ابعاد درز انقطاع بر اساس استاندارد 2800 برابر است با:
در ساختمانهای تا 5 طبقه 0.025H
در سایر ساختمانها 0.02H
نکته: درز انقطاع باید با مصالح انعطاف پذیر پر شود. سازنده موظف است روی درز انقطاع را توسط ورقهای فلزی در پایان اجرای ساختمان بپوشاند و پوشاندن درز انقطاع توسط نمای سنگی کاملا اشتباه است!
مراحل اجرای فونداسیون:
1) تعیین حدود اربعه
در موارد بسیاری دیده شده که جانمایی فونداسیون درست نبوده و به دلیل جابجایی آن به ملک های مجاور یا ورود به معبر، پایانکار ساختمان صادر نشده است. لذا بسیار مهم است که فونداسیون در ملک مالک اجرا شود، به همین دلیل اولین و مهم ترین گام تعیین حدود اربعه زمین بر اساس پروانه و نقشه‌های مصوب است.
دراجرای فونداسیون و تعیین حدود اربعه رعایت کردن موارد زیر بسیار مهم و ضروری است و توجه به نکات زیر قبل از شروع گچ‌ریزی الزامی است:
نکته 1 ) پیاده کردن نقشه یا گچ‌ریزی آن، می‌بایست منطبق بر اطلاعات موجود در پروانه ساختمان که از مرجع صدور پروانه صادر می‌شود انجام گردد.
نکته2 ) در پیاده کردن نقشه یا گچ ریزی ساختمان، اطلاعات موجود در پروانه، بر نقشه‌های مصوب و سند مالکیت ارجحیت خواهد داشت.
نکته3 ) رعایت عرض گذر و درز انقطاع بر ابعاد زمین اولویت دارد.
2) گچ ریزی فونداسیون
بعد از اینکه حدود اربعه ملک پیاده شده و گودبرداری در سطح اشغال ساختمان انجام شد، لازم است که آکس ستون‌ها و نوار فونداسیون‌ها برای اجرای بتن مگر، در کف گود گچ ریزی نماییم.
3) اجرای بتن مگر
بعد از رگلاژ دستی فونداسیون، نوبت به اجرای بتن مگر می‌شود. این بتن را می‌توان به صورت دستی و در کارگاه تهیه و اجرا کرد. عیار سیمان این بتن 150 کیلو گرم در متر مکعب است و از آنجا که نقش باربری ندارد، نیازی به نمونه گیری از آن نیست.
4) آرماتوربندی
بعد از حفر چاه شمع‌ها و اجرای بتن مگر، نوبت به آرماتوربندی شبکه فونداسیون می‌رسد.
نکات مهم در آرماتور بندی شبکه فونداسیون:
• تعداد و سایز آرماتورهای طولی
• تعداد و سایز خاموت‌ها و سنجاقی‌ها
• مقدار اورلب یا همپوشانی میلگردهای طولی
• مقدار خم انتهایی در خاموت‌ها، سنجاقی‌ها و آرماتورهای طولی
• سایز و تعداد و محل اجرای آرماتورهای تقویتی، مطابق با نقشه‌ها باشد.
• کم کردن مقدار کاور بتن از اندازه خاموت‌ها و میلگردهای طولی به فرض مثال: اگر ابعاد فونداسیون 50/1 *1 متر باشد، ابعاد خاموت بعد از کسر 5 سانت کاور از هر طرف، 40/1 * 90/0 متر می‌شود.
نکته مهم: بسیار مهم است که محل اجرای نوارهای فونداسیون دقیقا منطبق با نقشه‌های مصوب باشد و این موضوع باید در زمان اجرای بتن مگر فونداسیون توسط ناظر سازه کنترل شود.
5) قالب بندی فونداسیون ساختمان
بعد از اتمام آرماتوربندی شبکه اصلی فونداسیون مطابق با نقشه‌های سازه، نوبت به قالب‌بندی فونداسیون می‌رسد. قالب‌بندی می‌تواند توسط آجر چینی، قالب‌های چوبی یا قالب‌های مدولار فلزی انجام شود. بسیار مهم است که ابعاد تمام شده داخل به داخل قالب فونداسیون مطابق با نقشه‌های فونداسیون باشد.
در مواردی که فونداسیون ساختمان از دو طرف به ملک همسایه و دیواره خاکی گود محدود شده است و امکان قالب‌بندی نباشد، می‌توان دیوارهای که بتن با خاک تماس خواهد داشت را توسط نایلون بپوشانیم تا بتن با خاک تماس مستقیم نداشته و به اصطلاح معمول، آب بتن کشیده نشود. همچنین در قسمت‌هایی که دیواره خاکی گودبرداری شده، ریزش کرده و احتمال دارد بعد از بتن ریزی، فونداسیون وارد ملک همسایه شود این قسمت‌ها را توسط آجرچینی یا پلاستوفوم پرکنیم تا بعد از گودبرداری ملک مجاور، مشکلات حقوقی ایجاد نشود.
6) اجرای ریشه‌های ستون یا بیس پلیت ستون‌ها
بهتر است که بعد از اجرای کامل قالب‌بندی فونداسیون ساختمان، اقدام به اجرای ریشه ستون‌ها یا بیس پلیتها نماییم. این هم بخاطر این است که بعد از قالب‌بندی، شبکه فونداسیون ثابت شده و امکان جابجایی ریشه‌ها وجود ندارد. اما دیده می‌شود که آرماتوربندها این کار را قبل از قالب‌بندی نیز انجام می‌دهند و این تفاوت در اجرا خیلی مشکل ساز نخواهد بود. البته که باید بعد از قالب‌بندی نیز محل ریشه ستون‌ها کنترل شود.
نکات مهم در آرماتوربندی ریشه ستون‌ها:
• حتما سایز و تعداد آرماتورها مطابق با نقشه‌های مصوب باشد.
• حتما انتهای ریشه ستون‌ها خم شده و خم‌های انتهای ریشه ستون در روی شبکه کف فونداسیون قرار گرفته و به سمت بیرون باز شده باشند.
• طول اورلب ریشه ستون برای اجرای ستون‌ها بعد از بتن ریزی، کنترل شود.
• حتما 3 عدد خاموت داخل فونداسیون و روی ریشه ستون‌ها اجرا شود.
• حتما در اجرای ریشه ها، درز انقطاع رعایت شود.
• ریشه ستون‌های مستقر در بَرِ ساختمان، به اندازه نماسازی، عقب‌تر اجرا شوند تا بعد از اجرای‌نما، ستون‌ها وارد معبر نشوند.
• فاصله خاموت به خاموت ستون‌های مستقر در 2 طرف ورودی پارکینگ، حتما باید کنترل شود، تا بعد از بتن ریزی، عرض ورودی کم نشده و موجب حذف پارکینگ نشود.
7) بتن ریزی فونداسیون ساختمان
آخرین مرحله بعد از اتمام آرماتوربندی، قالب‌بندی و استقرار ریشه ستون‌ها یا بیس پلیتها و تحویل مقطع به ناظر، بتن ریزی فونداسیون است. مواردی که باید قبل از بتن ریزی به آن‌ها دقت شود:
• وسایل بتن ریزی اعم ویبراتور، بیل، ماله و وسایل حفاظت فردی مثل عینک و چکمه آماده باشد.
• با آزمایشگاه هماهنگ شده و تعداد نمونه‌ها اعلام شده باشد.
• با کارخانه بتن هماهنگ شود که بتن ها را بدون توقف و فاصله زمانی ارسال نماید.
• اسلامپ بتن خروجی از کارخانه بتن بیشتر از 5 یا 6 نباشد.
• به هیچ عنوان برای روان کردن بتن، اجازه ندهید که از آب استفاده شود و برای این کار حتما از روان کننده‌ها یا فوق روان‌کننده‌های استاندارد که استفاده شود.
• عیار بتن با کارخانه بتن هماهنگ شده باشد.
نکته: توصیه می‌شود که هم روی بلوک‌ها توسط نایلون پوشانده شود تا موجب جذب آب بتن در قسمت کاور میلگردها نشود. در ضمن بیس پلیتها طوری قرار بگیرند که ستون‌ها بعد از استقرار، با بولتها برخورد نکرده و مجبور به برش پای ستون‌ها نشویم.
نکته: بعضا دیده شده که مالک عدد نوشته شده روی نقشه‌ها که بیانگر مقاومت نمونه‌های استوانه‌ای بتن است را به عنوان عیار سیمان بتن، به کارخانه بتن اعلام کرده است که این موضوع موجب پایین آمدن مقاومت بتن خواهد شد. لذا لازم است که توسط ناظر و مجری ساختمان، عیار سیمان بتن مصرفی به مالک به صورت کتبی اعلام گردد. برای تعیین مقدار عیار سیمان بتن برای نمونه‌های استوانه ای، باید عدد مقاومت با توجه به سیمان مصرفی در منطقه به اضافه عدد 50 یا 100 شود.
مثال: بتن مصرفی پی از نوع c25 با حداقل مقاومت 250 کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. بتن مصرفی سازه از نوع c25 با حداقل مقاومت 300 کیلوگرم بر سانتی متر مربع است.
KG/CM2 350 = 50 + 300
عدد فوق الذکر با توجه به نوع سیمان منطقه به اضافه 50 شده است.
کنترل اجرای فونداسیون
مرحله اجرای فونداسیون یکی از مراحل اجرایی حساس در ساختمان است، چراکه در صورت تخلف و یا بروز اشتباه در این مرحله می‌تواند، در پایان کار خسارات زیادی را به مالک وارد کرده و منجر به خسارت و جرائم سنگین برای مهندسانی که وظایف کنترلی و اجرایی خود را به‌خوبی انجام نداده‌اند داشته باشد.
مهندس ناظر سازه به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین عوامل کنترلی در این مرحله است.
موارد بسیار مهمی وجود دارد که ناظر سازه باید به‌صورت اختصاصی و یا اشتراکی با دیگر ناظران، آن‌ها را کنترل نماید که در ادامه به 13 مورد اصلی آن در فونداسیون می‌پردازیم.
1 ) کنترل خاک زیر فونداسیون:
کنترل چشمی این مورد حتی در ساختمان‌هایی که توسط آزمایشگاه از خاک آن‌ها نمونه‌برداری شده نیز توصیه می‌شود. چراکه امکان خطا در هر آزمایشگاهی وجود دارد و ناظر سازه می‌تواند در صورت شک کردن به این موضوع، از مالک بخواهد تا طی درخواست کتبی از محاسب ساختمان، خواسته شود طی بازدید میدانی از کارگاه، نظریه خود را در خصوص تیپ خاک موجود اعلام نماید.
این مورد را ناظر می‌تواند طی یک دستور کار به مالک ابلاغ نماید. متن دستور کار پیشنهادی در این مرحله:
جناب آقای / سرکار خانم.... مالک محترم ملک به شماره پرونده شهرداری... ... و آدرس... ... .
با سلام؛
اینجانب مهندس... ... ناظر سازه ساختمان فوق‌الذکر، طی بازدید اخیر در مورخه... ...از محل گودبرداری ساختمان، مشاهده نمودم که خاک موجود در تراز زیر فونداسیون، استحکام کافی برای تحمل بارهای موجود را نداشته و امکان نشست ساختمان در آینده وجود دارد.
لذا لازم است با مراجعه به محاسب محترم ساختمان، از ایشان درخواست نمایید تا در معیت اینجانب از محل بازدید و نظریه خود را به‌صورت مکتوب به اینجانب اعلام نمایند.
درصورتی‌که مالک این کار را انجام نداده و اقدام به ادامه عملیات ساختمان داد، ناظر سازه می‌تواند در گزارش خود به این موضوع اشاره‌کرده و با اشاره به یک تخلف ایمنی در این مرحله از کار، ادامه عملیات ساختمانی را متوقف نماید.
متن پیشنهادی گزارش ناظر سازه در این حالت:
شهرداری محترم منطقه... .
با سلام؛
به اطلاع می‌رساند اینجانب مهندس... ... ناظر سازه ملک به شماره پرونده شهرداری... ... و آدرس... ... طی بازدید اخیر از محل، مشاهده نمودم که مالک عملیات گودبرداری را به اتمام رسانده و در حال اجرای... ... است.) مثلاً بتن مگر)
لذا با توجه به خاک موجود چنین برداشت می‌شود که این خاک تحمل بارهای ساختمان را نداشته و امکان نشست و بروز خسارت‌های جانی و مالی در آینده به بهره‌برداران وجود خواهد داشت. لذا اینجانب طی دستور کار پیوست، مالک را ملزم نمودم تا از محاسب ساختمان درخواست نماید، طی بازدید میدانی از کارگاه و در معیت اینجانب، نظریه خود را به‌صورت کتبی به اینجانب ابلاغ نمایند.
لذا با توجه به اینکه مالک در این جهت هیچ اقدامی نکرده و در حال اجرای.... است، لازم است تا مالک را قبل از اجرای فونداسیون، ملزم به انجام دستور کار نمایید.
نکته مهم: البته این موضوع در حالتی است که وضعیت ایستایی پلاک‌های مجاور مناسب باشد، در غیر این صورت ابتدا دستور به اجرای سازه نگهبان برای پایدارسازی گود، داده و سپس این دستور کار و گزارش تخلف صادر شود؛ یعنی به این صورت نوشته شود که: مالک بعد از مقاوم کردن دیواره‌های گود و اجرای سازه نگهبان و جلوگیری از خطرات ناشی از ریزش گود، از محاسب محترم درخواست نماید...)
2 ) کنترل بتن مگر ازلحاظ ضخامت و خصوصاً کنترل محل اجرای آن
ازآنجاکه بتن مگر را به‌عنوان بتن نظافت می‌شناسند و این بتن فقط برای تمیز بودن سطح زیر فونداسیون اجرا می‌شود و هیچ کاربرد اجرایی ندارد، لذا توصیه می‌گردد حساسیت در خصوص ضخامت بتن مگر، با این دید انجام شود.
اما لازم است حتماً محل اجرای بتن مگر ازلحاظ آکس بندی و اینکه آیا فونداسیون اجراشده روی این بتن در محل دقیق خود خواهد بود یا خیر؟، توسط یک عملیات متر کشی ساده به همراه مالک یا مجری ساختمان کنترل شود.
اهمیت این موضوع بیشتر از آن لحاظ است که اکیپ آرماتوربند، مطابق با این بتن اجراشده اقدام به آرماتوربندی شبکه فونداسیون کرده درصورتی‌که خطا در پیاده کردن نوارهای فونداسیون وجود داشته باشد، این خطا به شبکه اصلی نیز منتقل‌شده و درنهایت فونداسیون اجراشده دارای خطا خواهد بود.
3 ) حضور مجری ذیصلاح
یکی از مهم‌ترین مواردی که باید کنترل شود حضور مجری صاحب صلاحیت در ساختمان است. این نکته باید در تمام اجرایی ساختمان کنترل‌شده و در صورت عدم حضور مهندس مجری ذیصلاح، این مورد به مراجع گزارش شود.
نکته‌ای که لازم است ناظر بداند این است که در صورت عدم گزارش در این خصوص، به این معنی خواهد بود که ناظر صلاحیت مجری را تائید کرده و در صورت بروز حادثه و یا خطای انسانی در ساختمان، ناظر درصد تقصیر بیشتری را دریافت خواهد کرد.
متنی که پیشنهاد می‌شود مهندسین ناظر در تمام گزارش‌های خود در صورت عدم حضور مجری، آن‌ها به گزارش خود اضافه نمایند:
( مالک در حال اجرای.... از ساختمان فوق‌الذکر، بدون حضور مجری ذیصلاح است.»)
4 ) ابعاد فونداسیون
ابعاد فونداسیون شامل طول / عرض / ارتفاع / ابعاد چاله آسانسور / محل اجرای ریشه راه‌پله که لازم است در زمان آرماتوربندی و نیز قالب‌بندی کنترل شود. طول آرماتورهای مصرفی در شبکه اصلی فونداسیون باید بعد از کسر کاور بتن یا پوشش بتن روی میلگردها محاسبه شوند.
5 ) سایز و نوع میلگرد مصرفی در فونداسیون
یکی دیگر از وظایف کنترلی ناظر سازه در مرحله فونداسیون، کنترل سایز و نوع میلگرد مصرفی است. در بسیاری موارد دیده‌شده که میلگردهای تهیه‌شده از کارخانه‌های سازنده متفرقه که فقط به خاطر قیمت آن‌ها این میلگردها توسط مالک خریداری‌شده‌اند، در زمان خم کردن می‌شکنند. در این صورت ناظر سازه می‌تواند جهت اطمینان از نوع و مقاومت میلگردهای مصرفی، طی دستور کار کتبی مالک را ملزم به انجام آزمایش کشش و خمش میلگرد نماید. البته بهتر است قبل از تهیه مصالح توسط مالک، این موضوع دستور کار شود که مصالح مصرفی از کارخانه‌های شناخته‌شده و مورداطمینان تهیه شوند.
6 ) کنترل شبکه آرماتور فونداسیون
شبکه آرماتور بسته‌شده توسط اکیپ اجرایی نیز یکی دیگر از وظایف ناظر سازه است. مواردی که لازم است در این قسمت کنترل شوند عبارت‌اند از: تعداد، ابعاد و سایز میلگرد خاموت‌ها و سنجاقی‌ها، تعداد آرماتورهای طولی در شبکه بالا و پایین و کمرکش‌ها، تعداد، سایز میلگرد و طول آرماتورهای تقویتی
نکته: در برخی ساختمانها به دلیل شکل قرارگیری ساختمان و یا مقاومت زمین، مهندس محاسب چاهک‌هایی را جهت اتصال شبکه آرماتور فونداسیون به زمین طراحی می‌کند که وظیفه کنترل عمق و ابعاد خود چاهک و آرماتوربندی داخل آن نیز از وظایف مهندس ناظر سازه است.
7 ) درز انقطاع
کنترل درز انقطاع در مرحله فونداسیون یکی از وظایف مشترک بین ناظران معمار، سازه و نقشه‌بردار است. این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار بوده و همین کافی است که بدانید، ساختمان‌هایی در سراسر کشور وجود دارند که به دلیل عدم رعایت درز انقطاع، پایانکار دریافت نکرده و بر اساس شکایت پلاک‌های مجاور و نیز تخلف سازه‌ای که مأمور بازدید شهرداری در پایانکار صادر کرده، بر اساس حکم کمیسیون ماده 100 مجبور به تخریب‌شده‌اند.
در این پرونده‌ها مهندسان ناظر سازه، معمار و نقشه‌برداری که در گزارش‌های مرحله‌ای خود به این موضوع اشاره‌ای نکرده‌اند نیز درصدی از تقصیر را به خود اختصاص داده‌اند.
8 ) ریشه ستون‌ها و دیوارهای برشی در ساختمانهای بتنی
در ساختمانهای بتنی، قبل از بتن‌ریزی فونداسیون می‌بایست آرماتورهایی به‌عنوان ریشه یا انتظار ستون‌ها و دیوارهای برشی، داخل شبکه آرماتور فونداسیون اجرا شوند تا بعد از اجرای فونداسیون، اسکلت ساختمان به آن‌ها متصل شود. مهندس ناظر سازه می‌بایست این آرماتورها را ازلحاظ سایز میلگرد، تعداد و طول میلگرد انتظار که از بتن بیرون خواهد ماند (جهت اورلب کردن به میلگردهای طبقات) کنترل نماید.
همچنین وظیفه مشترک بین ناظران سازه، معمار و نقشه‌بردار در این مرحله این است که این ریشه‌ها را ازلحاظ جانمایی و خصوصاً رعایت درز انقطاع و نیز در ورودی پارکینگ‌ها جهت جلوگیری از حذف پارکینگ کنترل نمایند. درز انقطاع لازم نیست که در شبکه اصلی فونداسیون رعایت شود، اما حتماً باید در اجرای ریشه ستون‌ها و دیوارهای برشی رعایت شوند.
9) بیس پلیتها و بولتهای مصرفی
در ساختمانهای فلزی، جهت ادامه اجرای اسکلت ساختمان، بیس پلیتهایی مطابق با نقشه سازه اجرا می‌شوند. وظیفه مهندس ناظر سازه در این ساختمانها نیز این است که این پلیتها را ازلحاظ ابعاد (طول، عرض و ضخامت) و بولتهای متصل به آن‌ها را ازلحاظ طول کلی، طول خم، طول رزوه، سایز آرماتور مورداستفاده، مهره، سوراخ بولتها روی پلیت ها ازلحاظ تعداد و اندازه آن‌ها کنترل نماید.
قبل از اجرای بیس پلیتها، مهندس ناظر باید از مجری یا مالک بخواهد که شکل استقرار ستون‌ها را روی بیس پلیت هر ستون به‌طور مجزا پیاده کرده یا به‌اصطلاح کارگاهی " خط کند " و مطابق با آن اقدام به جانمایی بیس پلیتها نماید، طوری که ستون‌ها در زمان برپایی اسکلت، به داخل درز انقطاع ورود نکنند.
همچنین مهندس ناظر سازه، معمار و نقشه‌بردار باید جانمایی بیس پلیتها را بعد از نصب در محل خود ازلحاظ آکس و تراز کنترل نمایند.
10 ) کاور بتن در کناره‌ها و شبکه زیر
مقدار پوشش بتن روی میلگردها نیز به‌عنوان یکی از وظایف تخصصی کنترل مهندس ناظر در فونداسیون به شمار می‌آید. این مورد خصوصاً در خاکهای خورنده مناطق جنوبی کشور بسیار اهمیت دارد و باید حتماً کنترل شود.
11 ) نایلون کشی روی دیواره خاکی اطراف فونداسیون
جهت جلوگیری از جذب آب بتن تازه، توسط خاک اطراف فونداسیون، مهندس ناظر سازه باید مالک را ملزم نمایید تا توسط نایلون این دیواره خاکی را بپوشاند.
12 ) بتن مصرفی
مهندس ناظر سازه باید در زمان کنترل شبکه آرماتور فونداسیون، به مالک گوشزد نماید که بتن مصرفی در این قسمت مطابق با نقشه‌ها دارای عیار... ؛ و با سیمان تیپ.... است. این موضوع توسط محاسب در توضیحات نقشه‌های سازه مشخص‌شده است.
13) کنترل دیواره‌های زیرزمین یا طبقات منفی پلاک‌های مجاور
در برخی ساختمانها که پلاک‌های مجاور دارای طبقه منفی هستند، حتماً مهندس ناظر باید قبل از بتن‌ریزی فونداسیون و نیز دیوارهای برشی که در گود اجرا می‌شوند، از داخل ساختمانهای مجاور بازدید کرده و درصورتی‌که این دیوارها دارای استقامت کافی نیستند، مالک را ملزم به اجرای دیوار از داخل ساختمان همسایه نماید تا در اثر فشار بتن این دیوارها تخریب نشده و بتن به این ساختمانها وارد نشود. این مورد بسیار مهم متأسفانه کمتر از جانب مهندسان ناظر و مجری و مالک مدنظر قرارگرفته و خسارات زیادی به بار آورده است.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وبسایت محفوظ است.
